İşə götürənlərə narkoman olduğunu deyən norveçli

Sənət

Ana səhifə
Sənət

İşə götürənlərə narkoman olduğunu deyən norveçli

21 aprel 2018

09:00

Kulis.az “Əsl kino” layihəsində Fernando Truebanın “Heykəltəraş və onun modeli” (2012) və “Oslo, 31 avqust” (2011) filmlərini təqdim edir.

İspan rejissoru Fernando Truebanın bu filmi San Sebastyan kinofestivalında ən yaxşı rejissor işinə görə “Gümüş balıqqulağı”na, eyni zamanda İspaniyanın milli kino mükafatı “Qoyya”ya layiq görülüb.

Süjet: Hadisələr 1943-cü ilin yayında Fransanın İspaniya ilə sərhədində yerləşən bir əyalətində cərəyan edir. Nasistlərin işğalı altında olan bu əyalətdə qoca və məşhur heykəltəraş Mark Kros (Jan Roşfor) yaşayır. Həyatdan və sənətdən yorğun düşmüş qoca hər şeydən soyuyub. Bir gün onun arvadı Lea (Klaudiya Kardinale) küçədə yatmış gənc, yoxsul geyimli Merse (Aida Folk) ilə rastlaşır. Qadın onu evinə dəvət edir, yedirib-içirdir. Məlum olur ki, gənc qız qaçqın düşərgəsindən qaçıb. Mersenin cazibəsi heykəltəraşı yaradıcılıq axtarışlarına sövq edir. O, qıza emalatxanada yaşamağı, model olmağı təklif eləyir və qarşılığında pul ödəyəcəyini deyir...

Əhvalat müharibənin baş verdiyi dövrdə çəkilsə də, burada onu xatırladan əlamətlər, situasiyalar yoxdur. Amma əvəzində müharibənin atmosferi bütün film boyu duyulur. Rejissorun ustalığı da bundadır. Müharibəni gücləndirici fon kimi saxlayaraq, sakit, döyüşsüz hadisə nəql edir. Hadisənin mərkəzinə sənətkar və onun insanlığa, dünyanın gələcəyinə itmiş inamını, baxışlarını, müharibə və sənət, gözəllik motivlərini gətirir.

Ümidsizliyə qapılmış qoca Merse ilə qarşılaşanda, onda yaratmaq üçün güc qaynağı tapır. Rejissorun təklif elədiyi kontekstdə qadın cins, fiziki gözəllik deyil. O, daha böyük, bəşəri anlamlar daşıyır. Onun yozumunda sənətkara ruh verən qadın yeni dünyadır, həyat mənbəyidir, başlanğıcdır. Sənətin yaradıcı, harmonik dünyası dağıdıcı müharibəyə, xaosa alternativ kimi verilir.

Filmdə müharibənin tərs üzünü göstərən maraqlı detallar yer alıb. Məsələn, Markın dostu, alman zabiti Verner incəsənət üzrə mütəxəssisdir. O, fransız incəsənətindən bəhs edən kitab yazır. Zabit qocanın yaradıcılığının vurğunudur. Amma o, belə bir kitab yazdığını nasistlərdən gizlətdiyini etiraf edir.

Mühüm bir fikri yenə təsdiqlənir: Necə bir konflikt olursa-olsun, sənət insanları istənilən vəziyyətdə birləşdirməyə qadirdir.

***

Yoakim Trierin “Oslo, 31 avqust ” dramı Norveç istehsalıdır. Film 2011-ci ildə Kann kinofestivalının “Xüsusi baxış” proqramında nümayiş olunub. Həmin ildə Stokholm festivalında “Ən yaxşı film” və “Ən yaxşı operator” işinə görə mükafat qazanıb.

Süjet: Filmin qəhrəmanı 34 yaşlı Andersdir (Anders Danielssen Li). O, Osloda reabilitasiya mərkəzlərindən birində narkotik asılılığından müalicə alır. Avqustun 31-də Anders klinikadan icazə alır, o, işə düzəlmək üçün müsahibədə iştirak etməlidir. Anders əvvəlcə dostu Tomasla görüşür, onunla uzun-uzadı söhbətdən sonra müsahibəyə gedir. Müsahibə zamanı narkotik asılılığından müalicə aldığını deyir və işə götürülməsi baş tutmur.

Anders bütün günü şəhərdə gəzir, keçmişini, səhvlərini xatırlayır, tanışları ilə görüşür. Diskotekada əylənir, içir.

Final səhnəsində isə yenə narkotik qəbul edir...

Filmdə diqqəti çəkən özəl cəhət - vəziyyətlərə, qəhrəmanın keçirdiyi hisslərə uyğun seçilən planlarla, gərgin ritmli montajla, Oslonun boş, ölü küçələrilə, melonxolik havayla, minimal musiqi və ya lal səssizliklə autik mühitin vizual həllidir. Autik təsvirlərin dolğun ifadəsi ilə müəllif məqsədinə çatır, içində boşluq olan, özünü ifadə edə bilməyən gəncliyin mənəvi dünyasını cızır. Mərkəzdə Anders və onun əhvalatı olsa da, rejissor təhkiyəsində qırılmalar edir, yan xətərdə müxtəlif insanların həyatının lakonikcəsinə təsvirinə nail olur. Məsələn, kameranın fokusu restoranda nahar edən Andersindən yayınır, digər gənclərə, onların dialoquna hədəflənir. Kollajvarı təsvirdə gənclərin istəkləri, problemləri, sıxıntısı yer alır.

Anders fəaliyyət, həyatını qurmaq üçün alternativ tapa bilmir. O, dünyaya ayıq gözlə baxmaq istəsə də bacarmır. Sonda yenidən illüziyalar dünyasına qayıdır.

Film fransız yazıçısı Pyer Driyo La Roşelin “Azmış atəş” romanı əsasında ekranlaşdırılıb. Roman əsasında 1963-cü ildə məşhur fransız rejissoru Luis Mal bu filmi çəkib və Venesiyada xüsusi mükafat alıb.