“O, başdan-ayağa müqavimətdir” - Aqşinin Salam Sarvan təbriki

İtalyan filosofu Kroçe sənətin və elmin məqsədi kimi Gözəllik və Fayda anlayışlarını təklif edir; sənəti gözəllik maraqlandırır, elmi fayda. Dini isə gözəlliyin faydası maraqlandırır - bunu da Kroçenin təsnifatına mən əlavə edirəm gizlincə.

Salam Sarvan haqqında düşünəndə fikir başdan axan qan kimi bütün ədəbiyyat otağının döşəməsinə yayılır və biz bu gün ədəbiyyatımızın künclərini boş, ortasını dolu görürük, çünki bu gün onun məqsədi Gözəllik yaratmaq deyil, faydalanmaqdır. Şair və yazıçılarımızın yaradıcılığa canfəşanlıq kimi baxmasının sirri-xudası da budur. Salamın poeziyasında şair canfəşanlığı yoxdur; o, nə özünün şair obrazının qeydinə qalır, nə yazdığı şerin dayəliyini edir. Özü də hiss etmədən öyrədir ki, ədəbiyyatda hamıdan qabaqda getmək üçün, cəmiyyətdə hamıdan arxaya qalmalısan, yalnız bu yolla önündə çığır-bağırla gedənlərin hansı səmtə üz tutduğunu görə bilərsən. Təəssüf ki, Azərbaycan ədəbiyyatında şairi həmişə xalqın hüzurunda, oxucuya yaltaqlanan yerdə görmüşük. Sənətin seçimi isə heç vaxt xalqın seçimi ilə üst-üstə düşməyib. Xalqın sevdiyini ədəbiyyat qəbul etməyib, ədəbiyyatın sevdiyini xalq unutdura bilməyib. Salam ikincilərdəndir; hamı nifrət etsə belə şairdir, heç kim oxumasa belə şairdir, yazmasa belə şairdir.

Və son olaraq; Salam hər nə qədər içindəki yox olanı allahla doldurmağa cəhd göstərsə də o, bu əbədi yoxluğun fərqindədir, bəlkə də, hamımızdan çox fərqindədir. Zatən şairi şair edən də içində nəyinsə var olduğuna ümidsiz inamsızlığıdır. İnanandan şair olmaz! Çün şair bilən deyil, hiss edəndir. Bir fizik kainatın ölçülərini ölçür, şair isə bu ölçülərdə yaşayır. Yaradıcılığın səbəbi də bu ölçülərdə hər şeyin, hər kəsin yoxluğu, ya da bir gün yox olacağı hissiyyatıdır. Sənətdə buna fanilik duyğusu deyirlər. Şairi yazdıran “YOX”un olmasıdır. Şairlik bir az da Don Kixotluqdur, olmayanlarla döyüşdür. Yaratmaq “YOX”a qarşı müqavimətdir. Salam Sarvan başdan-ayağa müqavimətdir, o dərəcədə ki, hətta özü-özünü də öz müqaviməti ilə “YOX” etməklə məşğuldur. Ondan nə bizim xəbərimiz var, nə də allahın.