Söhbət, əlbəttə ki, Kafkanın “Qəsr” romanından getmir, söhbət sadəcə, qəsrdən – insanın illər boyu, başqalarından qorunmaq məqsədiylə daşı daş üstə qoyub ucaltdığı qəsrdən gedir.
Kimisi onu boyundan yuxarı qaldıran kimi işini bitmiş hesab edir, qəsrin içində yerə çöküb gözlərini o qəsrdən görünən bir parça səmaya, o bir parça göy üzündə qızılı düymələrə bənzəyən ulduzlara dikir. O qədər baxır ki… bütün dünya kiçilib, balacalaşıb bu qəsrin içində qərar tutur.
Adam da var ki, qarışqa kimi hər gün dağı arana, aranı dağa daşısa da, bir daşı o birinin üstünə qoyunca bütöv bir ömür ötüb keçir, bir göz qırpımına sığan ömür kitab səhifələrinə sığışmır. Mənim bir ömrüm var idi. Bir gün mən onu itirdim; bu boyda dünyada nə çox itiyi itən; gözlə görünməyən mehi, ilğımı tapmaq olarmı? O gündən mən eyni günü, eyni saatı, eyni anı yaşayıram, elə bil ki, patefonun iynəsi valın üstünə ilişib qalıb. Eyni söz yer kürəsini fırlanıb, əvvəlki nöqtəsinə qaydır.
Mən öz qəsrimi tikə bilmədim – bu başıaçıq dünyada müdafiəsiz qaldım. Paltarlarım əynimdən tökülür, uzaqdan bir ilğım görüb ardınca yürüyürəm, özüm də bilmədən ot zəmisindən keçəndə ildırımtək çaxan dəryazlarla yarı bölünürəm, ancaq yenə də yürüyürəm, bir dəfə ölmüş, ömrünü itirmiş adamın nə vecinə ki, ayaq altda qalan ilanlar da, zəmiləri qan dəryasına döndərən dəryazlar da qorxuludu…
Evlər də qəsrlənir, sirr dağarcığına dönür. Evlərdən güllər çölə daşır, onların ətri havadaca qucaqlaşıb insanlardan qəribə sözlər pıçıldayır. Bir Allah bilir ki, o güllər çölə daşmasaydı, içəridə dərddən, xiffətdən çürüyərdi. Güllər də bezdi insanların ucaltdığı qəsrlərdən. Havasız yerdə insanın özü niyə çürümür? Mən bilmirəm, çünki mənim qəsrim yoxdu. Mən qəsr tikənlərə daş daşıyıram. Hər gün axşam olan kimi – şər qarışan vaxtlar hamı öz qəsrinə – sirr yuvasına tələsir, evə çatan kimi işdə taxdığı maskaları üzündən atıb qəsrindəki sirlərlə oynayır. Bu dəm adsız bir kənddə ot tayasına söykənən uşaq damağında saman çöpü nağıl oxuyur. O uşağın yatsa yuxusuna da girməz ki, bu dünyada hər kəsin bir alınmaz qalası olmalıdı. Nağıldasa bir misralıq şeir uşağa sirli-sehrli dünyalartək gəlir:
Zalım dünya,
Göylərə bax,
Ay çıxıb…
Qəsrlərdən görünməyən Ay xiffət çəkir,
buludlar o qədər gövrəlir ki…
Göydə bulud ağlar
Əli gözündə,
O ağlar, çəkilər evin küncünə,
Bu dəm külək vurar, qapı açılar
Uşaq hıçqırığın çəkər içinə… /sim-sim/
