İnternet kəşf olunub inkişaf etdikdən sonra dünyanı bir sual düşündürdü: “Qəzetlərin axırı necə olacaq?”

İnternet çap mediasına üstün gələcəkmi?

Qəzetçiliyin sonu necə olacaq?

Artıq bu sualın cavabı tapılıb. Çap mediasının sonu gələcək, amma qəzetlər yaşayacaq.

Çünki artıq planşet kompüterlər var. Söhbət Apple firmasının məhsulu olan iPad-dən gedir.

***

Təxminən bir il qabaq iPad-ın reklamını görəndə, bunun çox ciddi bir yenilik olduğuna şübhəm yox idi.

Hələ mən bu yeni texnologiya ilə tanış deyildim. Bir dəfə də olsun barmağımı toxundurmamışdım.

Bir müddət sonra iPad-lə tanış olmaq imkanım yarandı. Təxminlərimdə yanılmamışdım. Hisslərim məni aldatmamışdı.
Əlimdə inqilaba səbəb verən Apple məhsulunu tutmuşdum.

***

iPad haqda qısa məlumat verim. iPad dünyaca məşhur Apple firması tərəfindən 2010-cu ilin aprel ayında satışa çıxarılıb. iPad-də barmaqlarınız toxunduraraq fotoları, videolar və digər media faylları ilə işləyə bilərsiniz. WiFi və ya 3G vasitəsilə internetə qoşulmaq imkanı var. Saytları oxuya bilərsiniz.

***

iPad inqilabı əsasən media bağlıdır. Siz gündəlik qəzetləri buradan yükləyərək oxuya bilərsiniz. Səhv başa düşməyin. Söhbət qəzetlərin internet saytlarından getmir. Söhbət məhz qəzetlərin özündən gedir.
Məsələn, Türkiyənin ən böyük qəzetlərindən biri olan “Hürriyet”in proqramını yüklədikdən sonra hər gün səhər qəzeti yeniləyib oxuya bilirsiniz. Qəzetin yeni sayını yeniləmək üçün sizə bir neçə dəqiqə internetə bağlı olmaq lazımdır. Sonra istədiyiniz yerdə, internet olmadanda qəzeti oxuya bilərsiniz.

Bir toxunuşla qəzetin səhifəsini dəyişirsiz. Oxumaq istədiyiniz yazını barmaqlarınız ucu ilə böyüdürsünüz. Yüz səhifəlik qəzetləri balaca bir tabletdə oxumaq imkanı yaranıb. Qəzet köşkünə getməyə ehtiyac yoxdur. Evdə qəzetlərdən ibarət dağ yaranmayacaq.
Təsəvvür edin gündə milyonlarla ton kağız məhvə gedir. Tablet kompüterlər geniş yayıldıqdan sonra bunun da, sonu gələcək.

***

Ötən ilin sonlarında ABŞ-ın media maqnatlarından biri olan Murdok ilk iPad qəzeti buraxmaq ideyasını ortaya atdı. Bu qəzet yalnız və yalnız iPad üçün nəzərdə tutulurdu. Qəzetin qiyməti də ucuz idi. Həftəlik 1 dollardanaz.

***

Bu ideyanı Türkiyədə ilk olaraq istedadlı jurnalist Cüneyt Özdemir reallaşdırdı. Artıq onun baş redaktoru olduğu “Dipnot” adlı planşet jurnalını hər həftə iPad-dən yükləmək olur. Hələ ki, dərgi pulsuzdur. Dərginin içində reklamlar da, var.

***

iPad təkcə qəzetlərdən ibarət deyil. Burda müxtəlif proqramlar var. Oyunlar, dil öyrənmə proqramları, sağlıq və idman üçün proqramlar, həyat tərziylə bağlı proqramlar. Nəhayət, elektron kitablar və elektron jurnallar.

Kitablarda qeyri-adi heç nə yoxdur. Adi kitab kimi vərəqləyib oxuyursuz. Sadəcə barmaqlarınız kağıza deyil, şüşəyə toxunur. Amma siz yüzlərlə kitabı balaca bir planşetin içində daşıya bilirsiz.

***

Jurnalların üzərində də dayanmaq istəyirəm. iPad jurnallar çox fərqlidir. Jurnalın içində musiqilər və videolar var. Hansısa bir roker haqqında məqalə oxuyursunuzsa, eyni zamanda rokerin bir klipinə də, baxa bilirsiniz.

***

Apple store-də (iPad proqramlarını yüklədiyiniz yer) jurnalların, qəzetlərin sayı hər gün artır. Deməli burada da rəqabət yaranır. Qrafika, görünüş keyfiyyətli olması öz yerində. Jurnalların içərisindəki yazıların keyfiyyətli olması da vacibdir təbii ki. Çap mediasında olduğu kimi burda da, dərgi və qəzetlərin sahibləri çalışırlar onlarda ən yaxşı yazarların imzası olsun.

Burdan yazarlara xoş xəbər vermək olar. Sizin gələcəyinizə təhlükə yoxdur. Yaxşı yazarlara həmişə ehtiyac olacaq. Özü də, indikindən daha çox ehtiyac olacaq. Facebook və twitter kimi sosial şəbəkələr informasiyanın yayıldığı əsas məkanlardır. Biz xəbər almaq üçün xəbər saytlarından, qəzetlərdən qabaq sosial şəbəkələrə baxırıq. Texnologiyaları istifadə edən adamlar qəzetlərə daha çox müəllif yazılarını oxumaq üçün baxır.

***

Bu mediada inqilabdır. Əlbəttə siz kağız haqqında romantik düşüncələrə sahib ola bilərsiniz. Bu artıq şablon ifadədir: kağızın yerini heç nə vermir. Mən iPad-dən “Hürriyyət” qəzetindəki sevdiyim köşə yazarı Ahmet Hakanı oxuyanda başa düşdüm ki, bu romantikadı. Kağızın ölümü baş verəcək. Gün gələcək ki, kağız istifadə etməyəcəyik. Yəqin ki, bir zamanlar at arabasından da, hamı zövq alırdı...

***

Hələ ki, Azərbaycanda biz ağ-qara qəzetlər oxumaq məcburiyyətindəyik. Bizdə iPad-ı olan neçə baş redaktor var görəsən? Ümumiyyətlə onların bu yeniliklərdən xəbəri varmı?
Dünyanın bir yerində ağ qara qəzetlər oxuduğumuz vaxt, başqa yerində içində videolar olan qəzetlər çıxır.

Bütün bunlara baxmayaraq mən çox optimistəm. Belə inqilabi bir dövrdə yaşadığıma görə özümü xoşbəxt sayıram. Bütün dəyişikliklər bizim gözümüzün qabağında baş verir...

P.S. Mənim də iPad-ım yoxdur.

• "Heç bir ağrı əbədi deyil..." - Huma quşunun qanadları altında
• Rəşad Məcidə Qazaxıstanda fəxri ad verildi
• Orxan Həsəninin yeni romanı çap olundu