İnsan olmaq yordu bizi – Aqşin Yensiey yazır...

İnsan olmaq yordu bizi – Aqşin Yensiey yazır...
9 iyul 2021
# 11:01

Tanınmış şair-yazıçı-esseist Aqşin Yenisey müəllif və mətnlə bağlı belə bir fikir yazıb: “Müəllif həyatda ölən, mətndə diriləndir. Reinkarnasiya filoloji prosesdir.” Fransız filosofu və tənqidçisi Rolan Bart isə dünyaca məşhur “Müəllifin ölümü” esesində bu fikrin əksinə olaraq, müəllif mövqeyinin mətndə itməsi tendensiyasını irəli sürüb.

Kulis.az Aqşin Yeniseyə “Bu paradoksu necə izah edərdiniz?” sualı ilə müraciət edib. Cavabı təqdim edirik.

Sənət hiss etdiyimiz dünyadır. Hisslərin akademik izahı bir az elmi “boşboğazlıq” kimi görünür. Məktəb Məcnunu yolundan döndərə bilmədi.

Rolan Bartın “Mətnin sıfır dərəcəsi” deyə bir kitabı var, yaza bilməyənlərə yazmaq öyrədir. Sənət dünyası da bacara bilməyənlərlə doludur. Rolan Bartla Nitsşeni qarşılaşdırsaq, aləm qarışar bir-birinə. Nitsşe deyirdi: “Fakt yoxdu, şərh var”.

Sənət (müvəqqəti) həyatın fani şərhdir. Ölüdüyünü bilənin (müəllifin) şərhidir. Yaşaya-yaşaya ölümü hiss edənin şərhidir. Sənət qlobal ümiddir.

Füzuli, Kafka, Dostoyevski, Spinoza, Məmmədquluzadə, Rafiq Tağı qəbirdən yazırdılar, amma heç biri ağlımıza xitab etmirdi; hisslərimizi tərbiyə etmək istəyirdilər, insan maskalanmış heyvandı, elmdə ona “human monster” deyirlər. Mədəniyyət hisslərin tərbiyəsidi.

Ağıl gerizəkalının kəşfidir, amma həm də ağıl yaşamaq uğrunda mübarizənin son məhsulu olduğu üçün yolun davamıdır. Duyğularımıza “əlvida” deməliyikmi?

Bu gün ən modern insanlar heyvani həyata can atır. İnsan olmaq yordu bizi. Cəhənnəm hiss etmədən yaşadığımız dünyadır.

Müəllifin ölümünə gəlincə, mən heç bir mətndə belə bir intiharla qarşılaşmamışam, hətta Bartın öz kitablarında da!

# 4290 dəfə oxunub

Oxşar xəbərlər

Bahəddin Həzi - 60

Bahəddin Həzi - 60

16:45 28 aprel 2025
İranla qarşılıqlı mədəniyyət günləri keçiriləcək

İranla qarşılıqlı mədəniyyət günləri keçiriləcək

16:15 28 aprel 2025
Heydər məscidinə memarlıq abidəsi statusu verildi

Heydər məscidinə memarlıq abidəsi statusu verildi

14:15 28 aprel 2025
Əsrin vampirləri – Nərgizlər kimdir?

Əsrin vampirləri – Nərgizlər kimdir?

14:00 28 aprel 2025
Fidan Qafarov vəfat edib

Fidan Qafarov vəfat edib

14:00 28 aprel 2025
Azərbaycan “Bir Ud - Çoxlu Mədəniyyət” Forumunda

Azərbaycan “Bir Ud - Çoxlu Mədəniyyət” Forumunda

13:30 28 aprel 2025
# # #