Ülviyyə Tahir
Qorxu
Kəndə zülmət qaranlıq çökmüşdü. Səmadakı bir-iki ulduzdan başqa, sanki dünyanı qaranlıq öz bətnində gizlətmişdi.
Sərkar bu qaranlıq aləmin yuxu adlı ötəri dünyasında idi. Yenə yuxuda qəbiristanlıq görürdü. Yuxusu qapqara idi. Bu qara yuxunun içində yalnız baş daşları ağarırdı. Tək qalmışdı. Saysız-hesabsız qəbir daşlarının arasında tamamilə tək idi. Birdən qəfildən qəbirlər aralandı və içlərindən dişi ağara qalmış skeletlər onun üstünə cumdular.
”Ay aman “- deyə əti kəsilmiş tək çığıraraq yerindən dik qalxdı. Bir anlığa harada olduğunu anlaya bilmədi. Əlini sürətlə üzünə, saçlarına gəzdirərək hələ canlı olduğunu özünü inandırmaq istədi. Sonra həmişəki soba qoxusundan öz evində olduğunu xatırladı.
Kəsif təzək qoxusunu zövqlə sinəsinə çəkərək, əl havasına balışının altındakı alışqanı axtarıb tapdı. Alışqanı tapan kimi vaxt itirmədən onun zəif işığı ilə neft lampasının elə çarpayının ayaq tərəfində olduğunu gördü. ”Hamısını bu viranın qızı edir. Yüz dəfə demişəm, yüz dəfə demişəm ki, bu lampanı yanılı qoy, yat! Nə xeyri. Vurulmuş elə bil palıd kötüyüdür. Bu boyda səs eləyirəm burada, gör heç vecinədir?! Qış yuxusuna getmiş ayı kimi fıshafıs, yatayat...”-bu fikirlərlə lampanı alışdırıb çarpayının yanındakı stula qoydu.
Yan otaqdan ufultu səsləri qulağına çatanda , atasının xəstə olduğunu acı-acı xatırladı.
On il idi ki, atası xəstə idi. On il idi demək olar ki, hər gecə Sərkar atası ilə ölüb-dirilirdi. Atasının ölüm kabusu, atası ölməmiş Sərkarın üzərinə çökmüşdü. Yenə çal saçlarını qarışdıra-qarışdıra atasının ufultusunu “həmişəkindəndir”-deyə özünə təsəlli verdi.
Lakin ufultu və zarıltı getdikcə daha da şiddətlənirdi. Sərkara ən qəribə gələn isə bu səs-küy artdıqca arvadının yerində narahat şəkildə qıvrılması idi. Qəfildən qonşu otaqdan səs kəsilən kimi, arvadı yerindən dik qalxaraq çarpayıdan yerə sıçradı. Gözucu Sərkara tərəf baxaraq, xələtını geyinməyə başladı. O, Sərkarın üzünə diqqətlə baxdığını sezən kimi sakitcə:
- Atan keçindi.
- Haradan bilirsən ?- Sərkar səsindəki titrəyişi gizlətməyə çalışaraq arvadından soruşdu.
- Gördüm. Onun canının necə alındığını gördüm. Mən gedirəm xalamın yanına .
- Sən xəstəyə baxa-baxa sərsəmləmisən. Anamı narahat etmə! Yəqin kişinin ağrıları kəsdi ona görə də, səsi gəlmir-deyərək Sərkar hirslə çarpayıdan qalxıb onun qarşısını kəsməyə çalışdı.
Arvadı ona fikir verməyərək otaqdan çıxdı. İki dəqiqədən sonra qonşu otaqdan ucalan ağlaşma səsləri ətrafda hamının yuxusunu oğurladı.
Qonum-qonşu tez onlara yığıldı. Kimi kəndin mollasının ardınca yollandı, kimi camaatın oturması üçün otaqda yer açdı , kim isə tanışlarını işə salaraq kəndin işığını yandırtmağa çalışdı.
Camaat həyətlərində qaynaşdıqca, Sərkar çarpayının içində yumağa dönürdü. Əriyib itməyə çalışırdı ki, onu bəlkə tapmayalar, bəlkə unudalar. Kəndin elektriki veriləndə, Sərkar atasının ölümünə bir daha inandı. Sovet rejimi dağılandan bəri elektrik bu kənddə “ölüm” simvolu idi.
Elektrik lampası tavanda bərq vurduqca, ölüm həqiqəti Sərkarı daha da boğazlayırdı. Qapı qəfil açıldı və arvadı içəri girərək gözünü onun üzünə dikdi. Sərkar onun sükutundan hər şeyi anladı. Anladı ki, kəndin bütün ölülərinə etdiyini deyəsən atasına edə bilməyəcək.
Hamı hər şeyi bilirdi. Amma hamının hər şeyi bilməsi bir istisnanı dəyişdirə bilməzdi. Bu dəfə ölən atası idi. Yavaşca sürüşüb çarpayıdan düşdü. Günahkar uşaqlar tək arvadının qarşısında boynunu bükdü. Həmişə əsib-coşan əzəməti ilə evdəki arvad-uşağı titrədən Sərkardən bir saat ərzində əsər-əlamət qalmamışdı.
- O sənin atandır .
- Bu heç nəyi dəyişdirmir. İçimdəki bu ölü qorxusu, başa düş, məndən çox böyükdür. Əlli ildə dəyişməyən bir şeyi indi “Gəl Sərkar, yan otağa keç! Atan ölüb, get mollanın yanında otur “ deməklə düzəlmir. – Sərkar ağzını yana əyərək arvadının təqlidini etməyə çalışdı. Lakin bunu da bacarmadığını anlayaraq aciz-aciz susdu.
Arvadı daha heç nə demədi.
Dan yeri ağarmağa başlayırdı. Günəş rəngi bozarmış payız səmasına milləndikcə Sərkar canına birə daraşmış tək yerində dura bilmir, otaqda var-gəl edirdi. O adamların həyətdə toplaşdığını və əmisi oğlanlarının atasını yuat yerinə götürdüyünü pəncərənin bir küncündən müşahidə edirdi. Beyni kilidlənmişdi.
Heç nə düşünüb analiz edəcək vəziyyətdə deyildi. Atasının həyətin ortasında cənazə namazını qıldılar. Ağlına qəfildən: “Kaş anamgil camaata: Sərkar burada yoxdu - deyəydilər“ fikri gəldi, sonra isə: “Məni axı, axşam mal örüşdən qayıdanda görənlər olub “-deyə mızıldanaraq bu fikrdən elə vaz keçdi ki, guya nəsə doğurdan da camaata deyilməli imiş.
Sərkar yaşının əlli ilinin təxminən qırx ilini qorxusu ilə çırpınmışdı. Heç bir dəfn işində iştirak etməmiş və həyatı boyunca heç vaxt qəbiristanlıqda olmamışdı. Televizorda qorxu filmlərini izləməz, qaranlıq düşəndə bayırda tək olmazdı. Onun qorxusunun yalnız bir adı var idi: Ölüm. Bu məfhum canına , qanına hopmuşdu.
Bir gün öləcəyini dərk etdiyində on yaşı var idi. Məktəbdən gələndə bir addımlığında olan sinif yoldaşını “Kamaz” köpək balığı tək ağzına alıb aparmışdı. Xıncım-xıncım etmişdi. Bircə gözləri qalmışdı əzilməmiş, itməmiş. Ölümün nəfəsini onda hiss etmişdi. O balaca gözlərə yazılmış ölümü gördü və unuda bilmədi. Onda hiss etmişdi ki, bir gün onu da, bacılarını da, ətrindən heç doymadığı anasını da ölüm oğurlaya bilər.
Hər gün sərvaxt yatdı. Sanki onun yatmağı bir gün hər şeyin – ailəsinin və əzizlərinin yoxa çıxması ilə nəticələnəcəkdi. Kənddə lətifə oldu onun qorxusu. Bayramlarda başına ağ mələfə keçirib onu qorxutmağa çalışanlar da tapıldı. Hər şey kimi buna da alışdı kənd camaatı. Daha onu axtarmadılar .
Atasını həyətdən çıxaranda dözmədi, istədi qaçsın tabuta çiyin verənlərdən biri də bu olsun amma ayaqları sanki döşəməyə mismarlanmış kimi qopmadı. Gözlərindən iri yaş damlaları tökülür, paltarının yaxasını isladırdı.
Dəfndən sonra həyətdən əl-ayaq çəkildi. Arvadı sakitcə otağa girərək masaya çay qoydu və gəldiyi kimi heç nə demədən çıxıb getdi. Çayın ətri burnuna dəyəndə, mədəsinin bir sıxım tərə kimi içində burulduğunu hiss etdi. Pəncərənin qarşısından çəkilərək masanın üzərindən çayı götürdü və bir qurtum aldı .Çayın istiliyi boğazını yandıranda beynində ildırım kimi bir fikir caxdı: ”Atamın ehsanı”.
Fincanı yerə çırparaq otaqdan çıxdı. Ayağına keçən əyri-düz ayaqqabılara fikir vermədən həyətdən götürüldü. Günəş qüruba edəndə Sərkar titrəyə-titrəyə qəbiristanlıq yoluna üz qoydu. Yol qısaldıqca ürəyi əllərində, ovcunda və bədənin hər bir nöqtəsində şiddətlə vururdu.
“Mən sadəcə olaraq içəri girəcəm, atamın qəbrini tapacam, bir fatihə oxuyub oranı tərk edəcəm. Bu qədər. Bunun nəyi qorxuludur ki...”- deyə özünə təsəlli verərək addımlarını sürətləndirməyə çalışırdı. Qəbiristanlığın paslı , dəmir qapısının cırıltısı beyninə qədər işlədi. Əllərinin pasını üstünə sürtə-sürtə bir addım atdı.
Qəbiristanlıq qarşısında bir meydan kimi açıldı. “Nə qədər adam ölübmüş”- deyə içini çəkdi. Ona elə gəldi ki, kənddə adam qalmayıb, hamını gətirib bura quylayıblar. Vahimələndi. Bütün ölülərin onun üzərinə düşəcək qədər qüdrətli olacaqlarını düşündü. Geri-geri bir addım, ardınca ikinci addımı atdı.
Əsməcə bütün bədənini götürmüşdü. O an anladı ki, qorxusu ondan çox böyük imiş. Onun üstünə gedilməyəcək qədər böyük imiş. Addımlarını geri atdıqca gözlərində qəbir daşları böyüyür və hamısı sanki yerlərindən qopub onu üstünə gəlmək istəyirdilər.
Lap əvvəldəki qəbir daşının üzərindəki şəkil ona tanış gəldi. Budur, heç bir ay deyildi bu sinif yoldaşının öldüyü..... Onun sifətini görəndə anladı ki, üzünü döndərib qaçmalıdır. Geriyə belə baxmadan....
Ona tabe olmayan daş kimi ağırlaşmış ayaqlarını qaldıraraq tərpəndi. Əvvəl asta-asta, sonra isə bütün qüvvəsi ilə qaçmağa başladı Arxasına belə baxmadan qaçan Sərkar özünü evlərinə yetirdi və atasının yeddisi çıxana qədər heç kəsin gözünə görünmədi. Sərkarın qəbiristanlığa yolu bir də özü öləndə düşdü.
