Ayxan Ayvaz
“Televizor izləməyin üç buddist yöntəmi var. Mahiyyət etibari ilə hamısı eyni üsuldur, sadəcə olaraq müxtəlif təlim səviyyələrində müxtəlif cür görsənir. İlk öncə sən televizora səsi alınmış formada baxırsan. Təxminən yarım saat, öz sevimli tele-verlişlərinə. Əgər televizorda nə isə vacib və maraqlı bir şeyin deyildiyi ilə əlaqədar fikir ortaya çıxsa, sən həmin an bunu dərk edirsən və onu neytrallaşdırırsan. Əvvəlcə sən özünü itirib səsi qaldıracaqsan, amma vaxt keçdikcə öyrəşəcəksən. Əsas odur ki, özünü saxlaya bilməyəndə günah hissi yaranmasın. Təzə-təzə bu, hamıda belə olur, hətta lamalarda da. Daha sonra sən televizora səsli, lakin görüntüsüz olaraq baxmağa başlayırsan. Ən nəhayət isə sən söndürülmüş televizora baxmağa başlayırsan. Bu ən əsas texnikadır, ilk ikisi isə hazırlıq xarakteri daşıyır. Bütün xəbər verilişlərinə baxırsan, amma televizoru yandırmadan. Çox vacibdir ki, bunu edərkən qamət düz olsun, əlləri isə qarın nahiyəsində mövqeləşdirəsən - sağ bilək aşağıda, sol isə yuxarıda. Bu kişilər üçün idi, qadınlar üçün isə əksinədir. Fikri bir saniyə də olsun yayındırmaq olmaz. Əgər 10 il dalbadal, heç olmasa gündəlik 1 saat belə televizor izləsəniz, televiziyanın təbiətini dərk edə bilərsiniz. Elə başqa şeylərin də həmçinin”.
Bu sitat məşhur postmodernist rus yazıçısı Viktor Pelevinin "Generation P" əsərindəndir.
O, bizə televiziyadan buddist rahib kimi istifadə etməyi önərir.
Biz bəzən televiziyadan çox şeylər gözləyirik. İstəyirik ki, televizor ekranı bizə dünyanın sirlərini desin, Kvant fizikası haqqında üzdən təhlillər aparsın.
Mənim bir hekayəm var, hələ yayımlanmayıb. Hekayədə televizor üstündə evdə hakimiyyəti ələ keçirməyə çalışan ailə üzvlərindən bəhs olunur. Ən sonda ata qalib olur və onun istədiyi verilişlərə baxılır.
Bəzən biz televizora baxmadan da orda nə baş verdiyini bilə bilərik. Burda çətin bir şey yoxdur. Arif adama bir işarə də bəsdir.
Deməli, televizorda kimsə şitlik eləyir, atılıb-düşür, yaxud aparıcı kimisə qabağına alıb danlayır, təhqir edir...
Bütün bunları oturub ciddi-ciddi baxmasan da qulaqdan-qulağa sənə gəlib çatacaq. Bəzən televizora sönmüş vəziyyətdə baxmağı bacarmalısan. Səs onun içindədir. Sənin bir toxunuşuna açılacaq və ordakı səsin görüntüsünü göstərəcək.
Bizim televiziyaları anlamaq üçün mütləq baxmalısan deyə bir qayda yoxdur. Hamısı çevir-tatı, vur-tatı eyni havanı çalır, sən də qollarını qaldırıb meydana girirsən. İnkubator cücələrini xatırladır televiziyalar.
Hər gün eyni xəbərlərlə qarşılaşırıq. Televiziyada filankəs filankəsi aşağılayıb, başqası camaatı ağlatmaq üçün min hoqqadan çıxıb.
Ağlamaq demişkən... İlk insan ağlayır...
Məni Zaur Baxşaliyevin verilişinə dəvət etmişdilər. Adını demirəm, eldən ayıbdı. Mövzu: gənc yazıçının faciəli həyatı.
Razılaşdım. Axı dünyada faciəsi olan o qədər yazıçı var ki. Bu baxımdan biz bütün yazıçılarla qardaşıq. Və mənimlə onlar arasında elə də fərq yoxdur. Yaxşı mövzu idi.
Zaur Baxşaliyevlə də görüşüb söhbətləşdik. Mədəni şəkildə məramımızı bölüşdük bir-birimizlə.
Hər şey qaydasında gedirdi.
Ta ki Zaur Baxşaliyevin efirdə məni ağlatmaq istəyi olana qədər.
Hələ ağlatmaq bir qırağa.
Köməkçisi dedi ki, ananızın gəlinliyini və gündəliyini gətirin.
Sən demə, qəfil qapılar açılacaq, qardaşım əlində gündəliklə salonun ortasında diz çöküb ağlayacaqmış. Hələ bu harasıdır? Ardınca bacım gəlinliyi göz yaşı ilə isladacaqmış.
Mən də bu acı mənzərəyə baxıb hüznlənəcək, başımı əllərimin arasına alıb hönkürəcəkmişəm.
Bütün bunlar az qalsın olacaqdı. Görəcəkdiniz ki, Zaur bir kədərli mahnının fonunda kədərli-kədərli danışıb bizim göz yaşlarımıza dəstək durur.
Hələ verilişdə oturan tamaşaçılar da dəsmal götürüb gözlərinin qırağını silir.
Heyf! Zaurun istəyi baş tutmadı. Ona dedim ki, “mənim göz yaşımı görməyəcəksən”.
Axşam dostumla kafelərin birində oturub dərdləşirdik. Mən bu əhvalatı ona danışdım. Nə desə yaxşıdır?
- İndi verilişə getsəydin, məşhurlaşacaqdın. Kitablarını da alacaqdılar.
Başımın üstündəki söndürülmüş televizorun səsi əsəblərimə toxundu.
Ofisianta dedim ki, söndür o televizoru.
O isə key-key üzümə baxdı.
