Əli Şirin Şükürlü

Akrofobiya

Məktəbdə bir dostu var idi, eyni binada yaşayırdılar həm də.

Dərsdən sonra tez-tez yaşadıqları evin damına çıxardılar –

çardaqdan yol vardı evin damına.

Pilləkənləri qalxarkən dostu həyacanlanar,

əlini çəkməzdi divarlardan. Dama çatınca isə tutmağa yer axtarardı.

Sonra tez də bir-birinə söykənək oturub seyr edərdilər şəhəri.

Əvvəl bir müddət susardılar adətən, sonra söhbət üçün

müxtəlif mövzular tapılardı öz-özünə; yeniyetməlik həyatıdı da,

hamı keçər bu körpüdən. Yüksəklikdə olsalar da çox şeyə

“aşağıdan yuxarı” baxardılar hələ ki.

Yüksəklikdən qorxardı dostu. Yuxuda hansısa yüksəklikdən tez-tez

yıxıldığını da söyləmişdi ona. Amma bəzən qəfil açıb qollarını dayanardı:

nə uçmalı məkandı – açıb qollarını beləcə uçasan üzü aşağı.

O, təəccüblə dostunun üzünə baxardı; hər dəfə qorxunu dəf edib,

yüksəklikdən qisas almağa hazırlaşardı sanki.

Sonralar bu hadisə hər yadına düşəndə

çoxdan yəqin etdiyi bir fikir keçərdi ağlından: hər cür

fədakarlıq və qəhrəmanlıqlar qorxu hissindən də doğula bilir.

Illər keçdikcə az-az görüşürdülər.

Artıq tanınmış psixoloq idi uşaqlıq dostu. Xöşbəxt görünürdü

ilk baxışdan; rahat, daima üzündə təbəssüm. Bir gün eşidi ki,

intihar edib, yaşadığı çoxmərtəbəli evin damından atıb özünü.

Kədərləndi. Məktəb xatirələri canlandı yaddaşında,

ən çox da dostunun uçmaq ehtirası –

qollarını geniş açıb və dayanıb damın kənarında.

Qırmızı lent sarılmış fotosuna baxa-baxa

fikrə dalıb düşünürdü qeyri-ixtiyari:

görən, akrofobiyası olan uşaqlıq dostu

nəhayət, neçə metr uça bilib üzü aşağı.

... – 17.01.2017

Daş

(şeir-esse)

Sahil boyu səpələnmiş müxtəlif ölçülü

iri daş parçaları - tərpənməz halına rəğmən

bir fikir gəlir ağlıma:

üstündə dayanmaq da olar, oturmaq da və

seyr etmək olar həm də dəniz səthinə çökmüş

nəhayətsizliyi;

sanki seyr edirsən keçmişi və az sonra

qırılır yaddaşın haradasa... və yenidən qayıdırsan

hərəkətsiz daşların sükutuna.

Sükut halı və cürbəcür həndəsi forması daşların

saxlayır bir anlıq, cəlb edir adamı. Işdi birdən oyada bilsən sükutu,

görən nələrdən danışar bu daşlar və nələri gizlədər daş yaddaşında.

Bəlkə də

nə qədər pıçıltı, nə qədər çığırtı gizlənib daşların sükut halında,

neçə tale, neçə ölüm və neçə ölümsüzlük bürünüb

tərpənməz sükut halına müxtəlif ölçülü bu daş varlıqların ...

(daş adamların demək istəyirdim qeyri-ixtiyari).

Görən elə daş idimi yaranandan,

bəlkə daş yox, bəlkə elə

balıq olub, adam olub, quş olub,

sonra dönüb daş olub; reinkarnasiya –

deyəsən, ləyaqətlə görür öz işini.

Sonra yenə

ya balıq, ya adam, ya quş olacaq və

yenə axırda dönüb daş olacaq.

Yenə biri eynən mənim kimi, bəlkə elə

mənə bənzəyən ya adam, ya balıq, ya quş şəklində

gözünü zilləyib sükuta və hərəkətsizliyə

xeyli dayanacaq keçmişlə gələcəyin arasında.

Uzaqlaşıram dənizdən, daşlardan və sahildən.

Yalnız bir fikir qucaqlayıb bu dəli ağlımı, yalnız bir fikir:

gələcəyə üz alan,

indi yalnız riyazi dildə susan bu daş parçaları

nə idi, kim idi,

hardan gəlib düşüb bu dəniz sahilinə,

hansı trayektoriyanı cızıb – hansı tarixi yazıb

keçmişdən indiki tərpənməz sükut halına.

Yoxsa hər şey “neçə”di elə “necə”yə kimi,

hər şey elə doğurdan da rəqəmdi öncə?!

Bir löhvə dayanır dəniz sahilində:

Bayıl qəsri –Şirvanşahlar dövləti tərəfindən

1235-ci idə müdafiə məqsədi ilə inşa edilib,

1306-cı ildə zəlzələ nəticəsində dənizə batıb.

... – 21.12.2016

Bəyaz masa

(şeir-esse)

Günlərin bir günü

ağ rəngli masa qoydular iş otağına. Səthi

A1 format kağıza bənzəyirdi uzaqdan –

bəmbəyaz, sanki nə istəsən yaza bilərsən üstünə;

yaz, poz, yenidən yaz, yenidən poz...

yaratmaqçın bir meydandı dördkünc bəyazlıq.

Bir gün sonra

təzə bir işçi oturdu bəyaz masanın arxasında –

təzə işçi

qarabəniz gənc bir xanımdı bakalavr dərəcəli.

Əvvəl

o, heç cür alışa bilmirdi nə ağ masaya,

nə təzə işçiyə. Özü adama yovuşmaz,

masa ağ rəngdə olsa da, nimdaş, - amma

zaman az-çox insafla davranmışdı onunla,

təzə işçi isə qaradinməz

(bir çox yaxşı keyfiyyətlərinə rəğmən);

arada elə suallar verərdi gənc xanım,

sualı aldığı cavablardan diri.

Təzə-təzə isinişməyə başlayırdılar ki...

bir gün

sahibsiz qaldı ağ masa. Eləcə qaldı otaqda.

Hər gözü sataşanda masaya iri əyri bir cızıq çəkmək

keçirdi könlündən; əvvəlcə qalxır, sonra dayanıb bir müddət

saxlayır monotonluğunu və hansısa nöqtədən başlayır enməyə.

Enir, dayanır bir müddət və hansısa nöqtədən yenidən qalxır

və sonra yenə enir və sonra yenə qalxır və sonra yenə enir...

və nəhayət, hansısa eniş nöqtəsində dayanıb, uzanır

və qırılır bəyaz masanı boşluğa qovuşduran sərhəddində -

rəqs edir qələm bəyazlığı əvəz edən boşluqda iz qoymadan.

Bir il ötdü.

Bir gün elə öz xahişilə masanı çıxardılar otaqdan.

Və neçə gün hər otağa girəndə çevrilib

masanın dayandığı məkana baxardı qeyri-ixtiyari;

təkcə insanlara deyil, əşyalara da isinişər adamlar.

Xeyli vaxt keçib.

İndi yəqin keyfiyyət kəmiyyətə çevrilməkdə

bəyaz masanın timsalında,

gənc xanımsa hansısa məkanı doldurur

ağıllı baxışı və dipdiri suallarıyla.

Artıq tez-tez yox, arabir xatırlayır o hadisəni.

Deyəsən, zaman insafla görür öz işini;

tədricən unutdurur ağ masanı, bir çox hadisələrsə

yaddaşın hansısa küncünə çəkilir masayla birgə.

Bəyaz masanın yerindəsə boşluq qalır əbədi və bir də

üstünə xəyalən rəsmi cızılmış əyrinin boşluqdakı davamı.

... – 15.05.2017

Məkan cazibəsi və ya yeni qravitasiya qanunu

Bir iş var:

o, nə vaxtsa olduğu məkanlara

qayıtmağı çox sevir.

Hətta o məkanlarda

“darıxma anları” yaşansa da arabir.

Yaxşı ki,

zamandan fərqli, məkan boyu

gerçək səyahət edə bilir adamlar.

Yoxsa elə zaman kimi

məkan barədə də yalnız ehtimal və fəlsəfələrlə

dolub-daşardı “düşüncə sandıqları”.

Bir iş də var:

məkan kimidi adamlar da.

Çıxıb gedəsən hərdən, çıxıb gedəsən

təkcə məkanlardan yox,

elə adamlardan da.

Sonra yenidən qayıdasan

getdiyin məkanlara və getdiyin adamlara.

Daha bir iş də var:

nəsə qalır adamdan

getdiyi məkanlarda və getdiyi adamlarda,

nəsə qalır yoxluğundan savayı.

Nəsə qalır daima geriyə səsləyən, qravitasiya təsirini

uzaqlıqların belə zərrəcə azalda bilmədiyi nəsə –

dəqiq adını tapmaq çətin olur çox zaman.

Qayıtmağı sevdiyi şəhərlərin birində

otel bələdçisi gözəl xanım

nəzakətlə, amma yad adam kimi

qarşıladı onu əvvəlcə. Sonra

tanıyıb gülümsədi və rəfdəki kitabı göstərdi;

iki il əvvəl avtoqrafla otelə bağışladığı,

üz qabığının arxa hissəsində fotosu.

... – 15.11.2016

yağış, gölməçə və günəş

(minimalist şeir)

yağış

yağış yağış

yağış yağış yağış

yağış yağış yağış yağış...

gölməçə gölməçə gölməçə... gölməçələr

yağış yağış yağış yağış...

yağış yağış yağış...

yağış yağış...

yağış...

gün çıxır

gün çıxır gün çıxır

gün çıxır gün çıxır gün çıxır

gün çıxır gün çıxır gün çıxır gün çıxır...

quruyur gölməşələr

yenə yağış

yenə yağış yenə gölməçə

yenə yağış yenə gölməçə yenə günəş

..........................................................

yaranan hər şey

öz-özünü sonsuz təkrar edər.

... – 01.04.2017

• “Romansların inciləri” adlı tədbir keçirildi
• “Şükriyyə” tamaşası yenidən Milli Dram Teatrının səhnəsində
• İngiltərə şahzadəsindən iki yeni "Netfliks" serialı